Hipochondria to zaburzenie psychiczne, w którym nadmierny lęk o własne zdrowie wpływa na codzienne funkcjonowanie i relacje społeczne pacjentów. Często osoby cierpiące na to schorzenie nie potrafią uwierzyć w zapewnienia lekarzy o braku choroby, a niewielkie dolegliwości interpretują jako objawy poważnych schorzeń. W tym artykule przyjrzymy się hipochondrii, jej przyczynom i objawom, a także możliwościom leczenia, w tym zastosowaniu psychoterapii.
Hipochondria - co to jest?
Hipochondria, znana również jako lęk o zdrowie, jest zaburzeniem, które polega na przesadnym zainteresowaniu funkcjonowaniem organizmu i nieuzasadnionym strachem przed poważnymi chorobami. Osoby z tym zaburzeniem skupiają się na objawach, takich jak ból brzucha, napięcie mięśniowe czy bóle głowy i często interpretują je jako oznaki zagrażające życiu. Zaburzenie to może występować zarówno samodzielnie, jak i w połączeniu z innymi problemami psychicznymi, takimi jak depresja czy zaburzenia lękowe.
Skąd się bierze lęk o zdrowie? Główne przyczyny hipochondrii
Przyczyny hipochondrii są wielowymiarowe i mogą obejmować czynniki biologiczne, psychologiczne oraz środowiskowe. Do najczęstszych przyczyn należą:
-
Brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych w dzieciństwie, który prowadzi do niepewności i lęku w dorosłości.
-
Przesadne zainteresowanie rodziców zdrowiem dziecka, gdzie nawet ****niewielkie dolegliwości stanowiły duży niepokój.
-
Czynniki genetyczne i dziedziczne skłonności do tendencji lękowych.
-
Cyberchondria – poszukiwanie informacji medycznych w internecie, co może wzmacniać obawy związane z możliwością wystąpienia ciężkiej choroby.
Jak rozpoznać pierwsze objawy hipochondrii?
Hipochondria przejawia się na wiele sposobów, a jej objawy mogą obejmować zarówno aspekty somatyczne, jak i emocjonalne. Najczęstsze symptomy to:
-
Ciągłe myślenie o potencjalnej chorobie i monitorowanie swojego organizmu.
-
Zaburzenia postrzegania własnego ciała.
-
Reagowanie oburzeniem na zapewnienia lekarzy o braku choroby.
-
Wielokrotne samobadanie oraz unikanie sytuacji, które mogą zwiększyć ryzyko zachorowania.
-
Nadmierna koncentracja na różnorodnych dolegliwościach bólowych, takich jak ból brzucha czy bóle mięśniowe.
-
Objawy psychosomatyczne, takie jak zawroty głowy, kołatanie serca czy napięcie w klatce piersiowej.
Warto wiedzieć, że pierwsze objawy hipochondrii często pojawiają się po przeżyciu traumatycznego zdarzenia, np. ciężkiej choroby bliskiej osoby.
Hipochondria jak leczyć? Pierwsze kroki w kierunku poprawy
Leczenie hipochondrii to proces wymagający zaangażowania pacjenta i odpowiedniego podejścia terapeutycznego. Rozpoznanie problemu i zrozumienie jego źródeł jest kluczowe dla rozpoczęcia skutecznego leczenia. Zastosowanie terapii poznawczo behawioralnej uznawane jest za jedną z najskuteczniejszych metod, ponieważ skupia się na identyfikacji myśli katastroficznych oraz modyfikacji schematów myślenia, które wzmacniają nieuzasadniony lęk. Wprowadzenie technik relaksacyjnych, takich jak ćwiczenia oddechowe czy wizualizacje, pomaga zmniejszyć objawy somatyczne i napięcie mięśniowe.
Nadmierna koncentracja na funkcjonowaniu organizmu oraz brak zaufania do zapewnień lekarzy wymagają pracy nad stopniowym budowaniem zaufania i akceptacją stanu zdrowia. Pacjenci uczą się także radzenia sobie z trudnościami, co wpływa pozytywnie na codzienne funkcjonowanie. Leczenie hipochondrii to długi proces, jednak jeśli pacjent angażuje się w terapię, przynosi widoczne efekty.
Metody psychoterapeutyczne – jak psycholog może pomóc w walce z hipochondrią?
Psychoterapia odgrywa kluczową rolę w leczeniu lęku o zdrowie, dostarczając pacjentom narzędzi do lepszego radzenia sobie z zaburzeniami hipochondrycznymi. Terapia poznawczo-behawioralna pomaga pacjentom zrozumieć mechanizmy błędnego koła, w którym objawy somatyczne wzmacniają myśli o ciężkiej chorobie. W trakcie terapii pacjenci uczą się modyfikować te myśli i zmniejszać ich wpływ na codzienne życie.
Terapia interpersonalna koncentruje się na poprawie relacji z innymi oraz zrozumieniu, jak przeszłe doświadczenia emocjonalne wpłynęły na rozwój hipochondrii. W przypadkach, gdy pacjent unika sytuacji wywołujących lęk, stosuje się terapię ekspozycyjną, która stopniowo zmniejsza unikanie i pomaga w budowaniu pewności siebie w radzeniu sobie z trudnościami.
Psychologowie wykorzystują również techniki wizualizacji oraz relaksacji, aby zredukować objawy psychosomatyczne, takie jak bóle głowy czy napięcie mięśniowe. Dzięki psychoterapii pacjenci lepiej rozumieją swoje emocje i uczą się radzić sobie z lękiem w sposób konstruktywny, co pozwala poprawić jakość ich życia.
Rola farmakoterapii w leczeniu hipochondrii – kiedy i dlaczego bywa konieczna?
Farmakoterapia bywa konieczna w przypadkach, gdy hipochondrii towarzyszą silne objawy depresyjne lub lękowe, które uniemożliwiają pełne zaangażowanie w psychoterapię. Leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny pomagają wyciszyć objawy somatyczne i zmniejszyć napięcie emocjonalne. Farmakoterapia jest także pomocna w regulowaniu myśli katastroficznych i poprawie zdolności pacjenta do radzenia sobie z codziennym stresem.
Psychoterapia, szczególnie w połączeniu z farmakoterapią, oferuje skuteczne narzędzia, które pomagają pacjentom odzyskać równowagę psychiczną i zredukować lęk o własne zdrowie. Jeśli zmagasz się z objawami hipochondrii, nie zwlekaj z konsultacją ze specjalistą, który pomoże dobrać indywidualne metody wsparcia.
Źródła:
J. Kocjan, Hipochondria (lęk o zdrowie): obecna konceptualizacja, klasyfikacja oraz podobieństwo do zaburzeń lękowych = Hypochondriasis (health anxiety): current conceptualization, classification and overlap with anxiety disorders (2015). Journal of Education, Health and Sport, 5(5), 193-204., Data dostępu: 27.02.2025r
K. Klasa, J. A. Sobański, M. Konop, E. Dembińska, M. Mielimąka, A. Citkowska-Kisielewska, & K. Rutkowski, Czego się boimy bojąc się o swoje zdrowie? Kontekst objawowy skarg hipochondrycznych (2023). Psychiatria Polska, 57(1)., Data dostępu: 27.02.2025r
M. Lange-Rachwał, Zaburzenie hipochondryczne – metodologia pracy w paradygmacie poznawczo-behawioralnym., Data dostępu: 27.02.2025r
Kopiuj link
