Zespół stresu pourazowego (PTSD) – jak TSR wspiera w odbudowie równowagi psychicznej

Zespół stresu pourazowego to zaburzenie psychiczne, które może znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie osób, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia. Objawy zespołu stresu pourazowego, takie jak ponowne przeżywanie traumy, nadmierna czujność czy zaburzenia snu, mogą utrzymywać się przez długi czas i wpływać na zdrowie psychiczne. W procesie leczenia PTSD kluczowe znaczenie ma odpowiednio dobrana terapia, dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Jednym z nowoczesnych podejść jest terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR), która pomaga w odbudowie równowagi psychicznej i lepszym radzeniu sobie z traumatycznym przeżyciem. Skuteczne leczenie PTSD często wymaga połączenia różnych metod terapeutycznych, w tym wsparcia psychologicznego i farmakoterapii. W artykule przedstawimy, jak TSR wspiera osoby z PTSD w procesie zdrowienia.

Zespół stresu pourazowego (PTSD) - co to za choroba?

Przyczyny zespołu stresu pourazowego (post traumatic stress disorder) leżą w sytuacjach z przeszłości i mogą dotyczyć np. traumatycznego wydarzenia. Zaburzenie może wystąpić po doświadczeniach takich jak przemoc fizyczna, ogromny i chroniczny stres w dzieciństwie (złożony zespół stresu pourazowego), śmierć bliskiej osoby czy ciężki wypadek. Osoba, która doświadczyła traumy, często zmaga się z ponownym przeżywaniem traumatycznego wydarzenia, co może prowadzić do stresu, problemów ze snem oraz nadmiernej czujności. Złożony PTSD nie tylko obciąża psychikę, ale również może prowadzić do objawów fizycznych, takich jak napięcie mięśniowe, bóle głowy czy problemy żołądkowe. PTSD bywa mylone z innymi zaburzeniami psychicznymi, takimi jak zaburzenia lękowe czy depresja, dlatego diagnoza wymaga specjalistycznej oceny. Wczesne rozpoznawanie zaburzenia oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia, takiego jak terapia TSR, są kluczowe w procesie powrotu do równowagi psychicznej.

PTSD objawy – jak rozpoznać, że mamy do czynienia z zespołem stresu pourazowego?

Objawy zespołu stresu pourazowego mogą być różnorodne i wpływać zarówno na zdrowie psychiczne, jak i fizyczne osoby, która doświadczyła traumatycznego wydarzenia. Występują one w różnych konfiguracjach i nasileniu, a ich rozpoznawanie zespołu stresu pourazowego wymaga uwzględnienia kilku kluczowych kategorii.

Najczęstsze objawy PTSD obejmują:

• Ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia - np. koszmary senne związane z traumą, natrętne i niepokojące myśli czy wspomnienia, silne emocjonalne i fizyczne reakcje na bodźce przypominające traumę

• Unikanie bodźców związanych z traumą - przykładowo ****unikanie miejsc, osób lub sytuacji kojarzących się z traumatycznym przeżyciem, niemożność przypomnienia sobie części lub całości wydarzenia, utrata zainteresowania codziennymi aktywnościami i wycofanie społeczne

• Objawy psychiczne i emocjonalne - ****w tym poczucie bezradności, smutek i brak nadziei, poczucie winy i wstydu, nawet jeśli osoba nie była odpowiedzialna za wydarzenie, trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji

• Objawy fizyczne i nadmierna czujność - zaburzenia snu, częste wybudzanie się w nocy, silny stres i napięcie mięśniowe, nadmierne pobudzenie, drażliwość i łatwe wpadanie w złość

U niektórych osób rozwija się przewlekły PTSD, który może prowadzić do długotrwałych zaburzeń psychicznych, w tym depresji i zachowań autodestrukcyjnych. Wczesne rozpoznanie objawów stresu pourazowego oraz podjęcie terapii PTSD, takiej jak terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, może znacząco poprawić codzienne funkcjonowanie i jakość życia osoby dotkniętej tym zaburzeniem.

Zespół stresu pourazowego - leczenie

Leczenie zespołu stresu pourazowego wymaga indywidualnego podejścia, ponieważ objawy PTSD mogą różnić się pod względem intensywności i wpływu na codzienne funkcjonowanie. Kluczowym elementem terapii jest odpowiednia diagnoza PTSD oraz dobranie skutecznych metod leczenia, które pomogą w redukcji objawów psychicznych i fizycznych.

Jednym z podstawowych sposobów leczenia PTSD jest psychoterapia, która pomaga pacjentowi zrozumieć mechanizmy powstawania objawów stresu pourazowego i nauczyć się skutecznych strategii radzenia sobie. Wśród najczęściej stosowanych metod wyróżniamy:

• Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) – skupia się na budowaniu zasobów pacjenta i wzmacnianiu jego umiejętności radzenia sobie ze skutkami traumatycznego zdarzenia.

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga zmieniać negatywne wzorce myślenia i zachowania związane z przeżywaniem chronicznego stresu.

• Terapia ekspozycyjna – polega na stopniowym oswajaniu pacjenta z bodźcami przypominającymi traumatyczne doświadczenia, co zmniejsza ich wpływ na codzienne życie.

Kiedy potrzebne jest leczenie farmakologiczne? W niektórych przypadkach terapia wymaga wsparcia farmakologicznego. Leki przeciwdepresyjne, zwłaszcza z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), mogą pomóc w redukcji lęku, depresji i zaburzeń snu. W sytuacjach, gdy objawy PTSD są wyjątkowo nasilone, lekarz psychiatra może zalecić dodatkowe leki stabilizujące nastrój lub uspokajające.

Osoby, które doświadczyły traumy, często odnajdują ulgę w grupach wsparcia PTSD, gdzie mogą dzielić się swoimi doświadczeniami i otrzymać emocjonalne wsparcie. Ważną rolę odgrywa również zdrowy styl życia – regularna aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne oraz unikanie substancji psychoaktywnych mogą pozytywnie wpłynąć na proces zdrowienia.

PTSD jest poważnym zaburzeniem psychicznym, ale odpowiednio dobrane leczenie daje realne szanse na powrót do normalnego życia. Kluczowe jest wczesne rozpoznawanie objawów PTSD i skorzystanie z profesjonalnej pomocy, co znacząco zwiększa skuteczność terapii.

Jak TSR pomaga w odbudowie równowagi psychicznej po traumie?

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach (TSR) to skuteczna metoda wspierająca osoby zmagające się z PTSD. TSR koncentruje się na teraźniejszości i przyszłości, pomagając pacjentowi odnaleźć zasoby niezbędne do odzyskania równowagi psychicznej. Osoba, która doświadczyła traumy, nie musi ponownie przeżywać traumatycznego wydarzenia – zamiast tego TSR uczy, jak stopniowo odzyskiwać kontrolę nad swoim życiem i skupić się na pozytywnych zmianach.

W procesie terapii pacjent odkrywa sytuacje, w których objawy PTSD były mniej nasilone i uczy się wykorzystywać swoje mocne strony do poprawy zdrowia psychicznego. Kluczowe jest tu poszukiwanie wyjątków – momentów, kiedy stres pourazowy nie dominował nad codziennym funkcjonowaniem. Terapeuta pomaga także określić realistyczne cele terapeutyczne, dostosowane do indywidualnych możliwości pacjenta, co sprawia, że zmiany stają się bardziej osiągalne.

W TSR dużą rolę odgrywa świadome dostrzeganie postępów, nawet tych najmniejszych. Pacjent uczy się oceniać swoją kondycję psychiczną i stopniowo zwiększać swoją zdolność do radzenia sobie z traumatycznym przeżyciem. Budowanie pozytywnego obrazu przyszłości pomaga zmniejszyć poczucie bezradności i odzyskać kontrolę nad emocjami, co jest kluczowe w leczeniu PTSD.

TSR jest szczególnie skuteczne w przypadkach łagodnego i umiarkowanego PTSD. W połączeniu z terapią poznawczo-behawioralną, leczeniem farmakologicznym czy grupami wsparcia PTSD daje pacjentowi większą szansę na pełne odzyskanie równowagi psychicznej. Dzięki TSR osoby zmagające się z PTSD nie skupiają się wyłącznie na negatywnych skutkach traumatycznego doświadczenia, ale uczą się, jak na nowo budować stabilne, normalne życie.

Łączenie TSR z innymi formami terapii i farmakoterapią – kiedy jest to najlepsze rozwiązanie?

Terapia TSR skutecznie wspiera osoby z PTSD, ale w niektórych przypadkach jej połączenie z innymi metodami może zwiększyć efektywność leczenia. Przewlekły PTSD, nasilone zaburzenia snu czy ciągłe odczuwanie strachu to sytuacje, w których warto rozważyć dodatkowe wsparcie terapeutyczne.

W przypadku głęboko zakorzenionych traum skuteczna może być terapia ekspozycyjna, która oswaja pacjenta z bodźcami przypominającymi traumatyczne zdarzenie. Osoby, które doświadczyły przemocy fizycznej, mogą skorzystać z terapii psychodynamicznej, pomagającej w przepracowaniu trudnych emocji. Jeśli PTSD prowadzi do depresji lub stanów lękowych, leki przeciwdepresyjne mogą pomóc w regulacji nastroju, a w niektórych przypadkach krótkoterminowo stosuje się leki przeciwlękowe.

Łączenie TSR z farmakoterapią jest zalecane także wtedy, gdy PTSD wiąże się z zachowaniami autodestrukcyjnymi – w takich sytuacjach dodatkowym wsparciem mogą być grupy wsparcia osób dotkniętych PTSD. Wielotorowe podejście pozwala skuteczniej łagodzić objawy i pomaga pacjentowi stopniowo odzyskać normalne życie.

Jak pomóc osobie zmagającej się z PTSD?

Wsparcie bliskich ma kluczowe znaczenie w procesie leczenia PTSD. Osoby dotknięte stresem pourazowym często doświadczają niepokojących myśli, izolacji społecznej oraz trudności w codziennym funkcjonowaniu. Warto okazać cierpliwość i zrozumienie, unikając nacisku na konfrontowanie się z traumatycznym przeżyciem.

Najważniejsze jest zapewnienie bezpiecznej przestrzeni, w której osoba z PTSD będzie mogła swobodnie wyrażać emocje. Unikanie myśli o traumie jest częstym mechanizmem obronnym, dlatego nie należy zmuszać do rozmowy, jeśli nie jest na to gotowa. Pomocne może być także wsparcie w organizowaniu terapii PTSD, np. poprzez znalezienie specjalisty lub przegląd wybranych psychoterapii PTSD, które mogą najlepiej odpowiadać jej potrzebom.

Jeśli objawy są bardzo nasilone, a osoba przejawia negatywne reakcje, takie jak silne lęki czy unikanie wszelkich bodźców przypominających traumę, warto rozważyć dodatkowe formy wsparcia, w tym leczenie PTSD farmakologicznie lub konsultację z psychiatrą. Najważniejsze to być obecnym, słuchać bez oceniania i pomagać stopniowo wracać do normalnego życia.

Źródła:

T. Kosman, Założenia terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach (TSR) (2013). Dostęp: 16.02.2025r.\ A. Cebella, I. Łucka, Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie (2007). Dostęp: 16.02.2025r.\ M. Puchalska, MMPI-2 jako metoda do przewidywania skuteczności Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (TSR) u osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi mieszanymi (2023). Dostęp: 16.02.2025r.\ B. Zawadzki, J. Strelau, A. Bieniek, A. Sobolewski, W. Oniszczenko, Kwestionariusz PTSD - wersja kliniczna (PTSD-K): konstrukcja narzędzia do diagnozy zespołu stresu pourazowego (2002). Dostęp: 16.02.2025r.\ M. Makara-Studzińska, I. Partyka, P. Ziemecki, Zespół stresu pourazowego- rys historyczny, terminologia, metody pomiaru (2012). Dostęp: 16.02.2025r.