To, jak budujemy i przeżywamy relacje w dorosłym życiu, często ma swoje korzenie w dzieciństwie. Wzorce przywiązania, które kształtują się w relacjach z najbliższymi, wpływają na nasze późniejsze zachowania wobec partnerów, sposób wyrażania emocji, podejście do bliskości oraz umiejętność tworzenia satysfakcjonujących więzi. W tym artykule przyjrzymy się czterem głównym stylom przywiązania – bezpiecznemu, lękowemu, unikającemu i zdezorganizowanemu – oraz temu, jak wpływają one na relacje partnerskie. Dowiesz się także, jak terapia może pomóc w pracy nad trudnościami wynikającymi z niekorzystnych wzorców przywiązania.
Czym są style przywiązania i dlaczego mają znaczenie w relacjach?
Styl przywiązania to wewnętrzny wzorzec, który kształtuje się we wczesnym dzieciństwie w relacjach z opiekunami i wpływa na sposób, w jaki w dorosłym życiu budujemy i utrzymujemy relacje. Teoria przywiązania, zapoczątkowana przez Johna Bowlby’ego, wskazuje, że wczesne doświadczenia z zakresu opieki i emocjonalnej dostępności wpływają na poczucie bezpieczeństwa i nasze funkcjonowanie w bliskich związkach. Styl przywiązania może warunkować to, jak reagujemy na bliskość emocjonalną, jak radzimy sobie z kontrolowaniem własnych emocji i jak postrzegamy drugą osobę w relacji. Styl ten wpływa nie tylko na jakość związku, ale także na relacje społeczne, zaufanie i zdolność tworzenia satysfakcjonujących relacji.
Bezpieczny styl przywiązania – na czym polega?
Osoby z bezpiecznym stylem przywiązania cechuje stabilność emocjonalna, zdolność do nawiązywania i utrzymywania bliskich więzi emocjonalnych, a także otwartość na dzielenie się emocjami. Czują się one komfortowo w relacjach, potrafią zarówno dawać, jak i przyjmować wsparcie. Mają również pozytywne nastawienie do siebie i innych, co sprzyja budowaniu poczucia bezpieczeństwa i zdrowych relacji opartych na wzajemnym szacunku. Ich styl przywiązania sprzyja kontrolowaniem emocji i rozwiązywaniu konfliktów w sposób konstruktywny.
Lękowy styl przywiązania – jak radzić sobie z potrzebą bliskości i obawą przed odrzuceniem?
Lękowy styl przywiązania (inaczej lękowo ambiwalentny styl) cechuje się intensywną potrzebą bliskości połączoną z silnym lękiem przed odrzuceniem. Osoby z tym stylem często mają niską samoocenę, obawiają się, że nie są wystarczająco dobre dla swojego partnera i stale poszukują potwierdzenia uczuć. Ten styl przywiązania kształtuje się, gdy zabraknie w rodzicielstwie uważności na potrzeby dziecka i nie są one adekwatnie zaspokajane.
Osoby z lękowo ambiwalentnym stylem przywiązania cechuje przede wszystkim:
-
silna emocjonalność,
-
skłonność do zazdrości i niepewność,
-
trudności w kontrolowaniu zachowań i okazywaniu bliskości emocjonalnej w sposób zrównoważony.
Terapia może pomóc im zrozumieć źródła tych mechanizmów, pochodzących zazwyczaj z dzieciństwa stylu przywiązania, i nauczyć się budować zdrowsze przyszłe relacje.
Zdezorganizowany styl przywiązania u dorosłych – kiedy związek jest pełen chaosu i sprzeczności
Zdezorganizowany styl przywiązania to jeden z najbardziej problematycznych wzorców funkcjonowania w relacjach. Często jest skutkiem przemocy emocjonalnej, zaniedbania lub innych trudnych doświadczeń z wczesnych lat życia. Osoby z tym stylem doświadczają sprzecznych uczuć, jednocześnie pragnąc bliskości i jej unikając. Często nie radzą sobie z trudnymi emocjami, odczuwają silny lęk i mogą przejawiać chaotyczne zachowania w relacjach. W życiu dorosłym styl ten może prowadzić do trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji, częstych konfliktów oraz niestabilności emocjonalnej. W takich przypadkach szczególnie ważne jest wsparcie psychoterapeuty.
Unikający styl przywiązania – dlaczego niektórzy boją się zaangażowania?
Styl unikający charakteryzuje się niechęcią do bliskości i trudnościami w okazywaniu emocji. Osoby z tym stylem starają się zachować niezależność, unikają intymności i relacji emocjonalnych, co często prowadzi do dystansu w związku. Ich niski poziom zaufania i potrzeba kontroli mogą utrudniać stworzenie bezpiecznej bazy w relacji. Osoby te mogą unikać konfrontacji, nie ujawniać swoich uczuć, a partnerzy często odbierają ich jako zimnych lub obojętnych. Styl ten może mieć źródło w doświadczeniach, w których dziecko nie otrzymało wystarczającego wsparcia emocjonalnego i nauczyło się polegać wyłącznie na sobie.
Jak terapia par pomaga poprawić relację między partnerami?
Psychoterapia, szczególnie terapia dla par, może pomóc zrozumieć i przepracować mechanizmy wynikające z danego stylu przywiązania. Dzięki niej partnerzy mogą lepiej rozumieć swoje reakcje, uczyć się komunikacji emocjonalnej, rozwijać poczucie bezpieczeństwa i budować bliskie relacje oparte na zaufaniu. Terapia daje możliwość pracy nad kontrolowaniem zachowań, rozpoznawaniem wzorców z przeszłości i wdrażaniem nowych, zdrowszych sposobów budowania więzi. Osoby z lękowym, jak i z unikającym stylem więzi, mogą nauczyć się wyrażać swoje potrzeby bez lęku, a osoby ze zdezorganizowanym stylem przywiązania – znaleźć równowagę i bezpieczeństwo emocjonalne.
Źródła:
H. Liberska & D. Suwalska, Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej dorosłości (2011). Psychologia Rozwojowa, 16(1)., Data dostępu: 10.04.2025r.
B. Gawda & K. Czubak, Style przywiązania a cechy zaburzeń osobowości (2012). Studia Psychologica, 12(2), 37–54., Data dostępu: 10.04.2025r.
C. Żechowski, A. Cichocka, T. Rowiński, K. Mrozik, M. Kowalska-Dąbrowska & I. Czuma, Style przywiązania a zdrowie psychiczne osób dorosłych w populacji ogólnej – badanie pilotażowe (2018). Psychiatria, 15(4), 193–198., Data dostępu: 10.04.2025r.
S. Ślaski, Style przywiązania z partnerem i przyjaciółmi a cechy osobowości u kobiet współuzależnionych (2019). Polskie Forum Psychologiczne, 24(4), 443–466. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy., Data dostępu: 10.04.2025r.
Kopiuj link
