Depresja poporodowa – ile trwa i jak pomóc świeżo upieczonej mamie?

Co to jest depresja poporodowa i ile może trwać?

Depresja poporodowa to poważne zaburzenie nastroju, które może pojawić się w ciągu kilku tygodni lub miesięcy po urodzeniu dziecka.

Dotyka od 10 do nawet 20% kobiet po porodzie, wpływając zarówno na zdrowie psychiczne matki, jak i rozwój jej dziecka. Coraz częściej mówi się jednak o tym, że problem ten nie dotyczy wyłącznie matek. Badania wskazują, że depresja okołoporodowa dotyka również od 4 do 10% ojców. Męska depresja poporodowa jest wciąż tematem tabu, przez co wielu mężczyzn nie szuka pomocy, obawiając się stygmatyzacji i niezrozumienia.

Depresja po narodzinach dziecka to zaburzenie pojawiające się w okresie okołoporodowym, a jej objawy pojawiają się zazwyczaj w pierwszych 12 tygodniach. Symptomy mogą utrzymywać się od kilku miesięcy do roku, a w ciężkich przypadkach – jeszcze dłużej. Nieleczona depresja poporodowa może negatywnie wpływać na relację matki z dzieckiem, zdrowie psychiczne kobiety oraz rozwój malucha. Czas trwania depresji zależy od stopnia nasilenia objawów, szybkości podjęcia leczenia oraz wsparcia, jakie otrzymuje kobieta.

Dlaczego depresja poporodowa się pojawia? – Czynniki ryzyka

Depresja poporodowa nie ma jednej przyczyny – jest wynikiem złożonej interakcji czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Do najważniejszych z nich należą:

• Zmiany hormonalne: Po porodzie organizm matki przechodzi prawdziwe "hormonalne tornado" – gwałtownie spadają poziomy estrogenu i progesteronu, a wahania hormonów tarczycy (tyroksyny) mogą dodatkowo wpływać na nastrój. U ojców również obserwuje się zmiany hormonalne, w tym spadek poziomu testosteronu, co może przyczyniać się do rozwoju objawów depresyjnych.

• Brak wsparcia i czynniki społeczne: Kluczową rolę odgrywa wsparcie ze strony partnera, rodziny i przyjaciół. Samotność, konflikty w związku, trudna sytuacja materialna czy brak pomocy w opiece nad dzieckiem znacząco zwiększają ryzyko. Ogromną rolę odgrywa również presja społeczna na bycie "idealną matką", która nieustannie czerpie radość z macierzyństwa.

• Czynniki psychologiczne i genetyczne: Osoby z historią zaburzeń lękowych lub depresji są bardziej podatne na zachorowanie. Ryzyko zwiększają również neurotyczne cechy osobowości, skłonność do perfekcjonizmu oraz obciążenie genetyczne (np. jeśli matka ciężarnej chorowała na depresję poporodową).

Depresja nie tylko po porodzie – Depresja ciążowa

Ważne jest, aby pamiętać, że depresja może pojawić się jeszcze przed narodzinami dziecka. Depresja ciążowa (prenatalna) dotyka od 10 do 20% ciężarnych i często jest bagatelizowana jako "normalne" wahania nastroju. Nieleczona depresja w ciąży stanowi poważne zagrożenie – nie tylko często przechodzi w depresję poporodową, ale także zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, a w przyszłości może wiązać się z problemami behawioralnymi u potomstwa.

Depresja poporodowa objawy

Zaburzenia depresyjne pojawiają się w krótkim okresie po urodzeniu dziecka. Do objawów, które mogą wskazywać na depresję poporodową, zaliczamy:

• obniżenie nastroju,

• poczucie winy,

• utratę zainteresowania codziennymi obowiązkami,

• zaburzenia snu,

• nadmierną senność,

• problemy z koncentracją,

• poczucie osamotnienia,

• utratę radości z opieki nad dzieckiem.

W poważniejszych przypadkach mogą pojawić się nawracające myśli samobójcze.

Jak odróżnić szok poporodowy od depresji?

Szok poporodowy inaczej nazywany smutkiem poporodowym (baby blues) to przejściowy stan obniżenia nastroju, drażliwości i zmęczenia, który zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 1–2 tygodni po porodzie. Depresja poporodowa różni się tym, że jej objawy są silniejsze, utrzymują się dłużej i utrudniają codzienne funkcjonowanie. W przypadku utrzymywania się objawów dłużej niż dwa tygodnie lub ich nasilenia, konieczna jest konsultacja ze specjalistą.

Edynburska skala depresji — jak działa?

Edynburska skala depresji poporodowej to standaryzowane narzędzie przesiewowe, które pomaga ocenić ryzyko wystąpienia depresji poporodowej u kobiety po urodzeniu dziecka. Składa się z 10 pytań dotyczących objawów depresji poporodowej, takich jak obniżenie nastroju, utrata radości życia, poczucie winy, zaburzenia snu czy trudności w codziennych obowiązkach. Każde pytanie oceniane jest w skali punktowej, a suma punktów pozwala określić stopień nasilenia problemu.

Wynik powyżej ustalonego progu może wskazywać na wysokie ryzyko depresji poporodowej i konieczność dalszej diagnostyki oraz wdrożenie leczenia depresji poporodowej. Regularne stosowanie edynburskiej skali depresji poporodowej pozwala na wczesne wykrycie zaburzeń nastroju i szybkie skierowanie pacjentki do specjalisty.

Jak pomóc mamie w kryzysie?

Wsparcie bliskich jest fundamentem powrotu do zdrowia. Pomoc powinna być zarówno praktyczna, jak i emocjonalna:

• Zapewnij praktyczne wsparcie: Odpoczynek i sen są kluczowe dla regeneracji. Pomóż w codziennych obowiązkach – zrób zakupy, ugotuj obiad, zajmij się dzieckiem, aby mama mogła wziąć długą kąpiel lub po prostu się przespać. Nie wahajcie się prosić o pomoc dziadków czy przyjaciół.

• Zachęcaj do rozmowy i słuchaj bez oceniania: Stwórz bezpieczną przestrzeń, w której mama będzie mogła mówić o swoich uczuciach, lękach i frustracji bez obawy o krytykę. Unikaj mówienia "inni mają gorzej" czy "weź się w garść". Zamiast tego powiedz: "Widzę, że jest ci ciężko. Jestem tu dla ciebie".

• Podkreślaj, że to choroba, a nie jej wina: Przypominaj, że depresja poporodowa to schorzenie, które wymaga leczenia, a nie oznaka bycia "złą matką". Zapewniaj ją o miłości i wspieraj w procesie leczenia, np. towarzysząc w wizytach u specjalisty.

Leczenie depresji poporodowej — możliwe formy

Leczenie depresji poporodowej może obejmować psychoterapię indywidualną lub grupową, wsparcie psychologiczne, a w cięższych przypadkach – farmakoterapię z użyciem leków przeciwdepresyjnych, które nie wpłyną negatywnie na zdrowie dziecka.

Wybór metody leczenia zależy od stanu zdrowia matki, nasilenia objawów oraz tego, czy karmi piersią. Czasem stosuje się także fototerapię lub terapię hormonalną. Najważniejsze jest szybkie podjęcie działań, ponieważ nieleczona depresja poporodowa może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne kobiety oraz rozwój jej dziecka.

Źródła:

D. Dudek, M. Siwek, A. Zięba, G. Nowak, Depresja poporodowa (2002)., Data dostępu: 12.08.2025r.

K. Kossakowska, Depresja poporodowa matki i jej konsekwencje dla dziecka i rodziny (2019). Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 39(3), 134-151., Data dostępu: 12.08.2025r.

K. Kossakowska, Edynburska Skala Depresji Poporodowej–właściwości psychometryczne i charakterystyka (2013). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, (17), 39-50., Data dostępu: 12.08.2025r.