Demencja to zespół objawów wynikających z uszkodzeń mózgu, które prowadzą do pogorszenia sprawności umysłowej, trudności w codziennym funkcjonowaniu oraz problemów z pamięcią, mową i rozpoznawaniem emocji. Objawy te mogą występować w przebiegu różnych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, otępienie naczyniowe czy demencja z ciałami Lewy’ego. W artykule omówimy, czym jest demencja, jakie są jej przyczyny, objawy oraz jak wspierać osoby nią dotknięte.
Demencja co to jest? Podstawowe informacje
Demencja nie jest chorobą samą w sobie, lecz zespołem objawów wskazujących na postępujące upośledzenie funkcji intelektualnych. Naturalne procesy starzenia mogą wpływać na funkcjonowanie pamięci, ale otępienie wykracza poza typowe oznaki starzenia się. Uszkodzenia naczyń krwionośnych, gromadzenie się patologicznych białek w tkankach mózgu czy choroby neurodegeneracyjne, to czynniki prowadzące do zaburzeń pamięci, problemów w podejmowaniu decyzji i utrudnień w wykonywaniu codziennych obowiązków.
Demencja nie dotyka wyłącznie pamięci – wpływa również na emocje, orientację przestrzenną oraz zdolność uczenia się. Zaawansowane stadia choroby mogą prowadzić do tego, że pacjent przestaje rozpoznawać bliskie osoby, zmieniają się jego zachowania i pojawiają się zaburzenia snu oraz trudności w komunikacji.
Przyczyny demencji: co wpływa na jej rozwój u seniorów?
Rozwój demencji jest związany z uszkodzeniami mózgu wynikającymi z różnych chorób neurodegeneracyjnych. Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną otępienia i prowadzi do postępującego zaniku neuronów oraz gromadzenia się patologicznych białek w tkankach mózgu. Otępienie naczyniowe jest konsekwencją uszkodzeń naczyń krwionośnych w mózgu, które mogą być wynikiem wielokrotnych mikro-udarów. Czynniki ryzyka obejmują nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, cukrzycę, niedobory pokarmowe oraz czynniki genetyczne. Wczesne objawy demencji mogą obejmować niewielkie zaniki pamięci, trudności w podejmowaniu decyzji i zmienność nastrojów.
Rodzaje demencji
Demencja występuje w różnych postaciach, a każda z nich ma specyficzne objawy i różne mechanizmy powstawania. Do najczęstszych należą:
-
Choroba Alzheimera – powoduje zanik pamięci, trudności w orientacji przestrzennej oraz stopniowe pogorszenie sprawności umysłowej.
-
Demencja naczyniowa - wynika z uszkodzeń naczyń krwionośnych mózgu, które prowadzą do zaburzeń logicznego myślenia i podejmowania decyzji.
-
Otępienie z ciałami Lewy’ego – objawia się omamami wzrokowymi, zaburzeniami ruchowymi oraz problemami z koncentracją.
-
Otępienie czołowo-skroniowe – powoduje zmiany nastroju, zaburzenia zachowania oraz trudności w komunikacji.
-
Demencja w przebiegu choroby Parkinsona – prowadzi do pogorszenia pamięci, spowolnienia myślenia oraz problemów z koordynacją ruchową.
W zależności od rodzaju demencji i jej przyczyny objawy nasilają się w różnych etapach choroby. Warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą, jeśli pojawią się pierwsze niepokojące sygnały.
Demencja - objawy choroby i na co zwrócić uwagę w zachowaniu bliskich?
Pierwsze objawy demencji mogą być subtelne i często bagatelizowane. Zmiana w zachowaniu seniora, osłabienie węchu, trudności w podejmowaniu decyzji czy wahania nastroju to sygnały, które powinny zwrócić uwagę bliskich. Utrata zdolności uczenia się, problemy z rozpoznawaniem emocji oraz niechęć do podejmowania codziennych czynności to objawy, które mogą wskazywać na wczesne stadium otępienia.
W zaawansowanych stadiach choroby pojawiają się bardziej charakterystyczne objawy, takie jak utrata samodzielności, chory nie jest także w stanie rozpoznać bliskich osób oraz bywa agresywny.
Wsparcie psychologa a demencja: kiedy pomoc specjalisty jest niezbędna?
Wsparcie psychologa jest istotne dla poprawy jakości życia zarówno osoby z demencją, jak i jej opiekunów. Konsultacje psychologiczne pomagają bliskim w zrozumieniu choroby oraz nauce skutecznych metod opieki. Psycholog kliniczny może przeprowadzić wstępną diagnozę funkcji poznawczych, ale ostateczne rozpoznanie zawsze stawia neurolog lub psychiatra.
Psychoterapia indywidualna może pomóc pacjentowi w radzeniu sobie z lękiem i dezorientacją, natomiast psychoterapia rodzinna wspiera bliskich w dostosowaniu się do nowej sytuacji. Wczesne wdrożenie terapii i odpowiednia edukacja mogą poprawić codzienne funkcjonowanie chorego oraz komfort życia jego opiekunów.
Opieka nad osobą z demencją– kluczowe zadania dla rodziny i opiekunów
Opieka nad osobą z demencją wymaga cierpliwości i dostosowania środowiska do jej potrzeb. Jasne rutyny, regularne ćwiczenia mózgu oraz aktywność fizyczna mogą pomóc w opóźnieniu postępu choroby. Dostosowanie diety, monitorowanie leków i dbanie o odpowiednią stymulację umysłową to kluczowe zadania dla opiekunów.
Codzienne obowiązki chorego powinny być uproszczone, a jego otoczenie dostosowane tak, aby minimalizować ryzyko upadków i dezorientacji. Wspieranie seniora w aktywnościach, które zna i lubi, pomaga mu zachować poczucie samodzielności na jak najdłużej.
Demencja to wyzwanie, które dotyka nie tylko chorego, ale również jego rodzinę. Wczesna diagnoza, dostosowana opieka oraz wsparcie psychologiczne i medyczne mogą poprawić jakość życia osób dotkniętych otępieniem, oraz ich bliskich.
Źródła:
M. Mazurek, E. Papuć, & K. Rejdak, Demencja – Problemy Diagnostyczne i Terapeutyczne Dementia – Diagnostic And Therapeutic Problems (2018). Wiadomości Lekarskie, 71(6), 1235-1238., Data dostępu: 19.02.2025r.
P. Korzekwa, K. Mizerska, & A. Kosior-Lara, Shaping of working conditions of the caregivers of Alzheimer’s patients (2015). Scientific Journal of Polonia University, 12(1), 61-74., Data dostępu: 19.02.2025r.
E. Mazur & K. Małocha, Afazja a demencja – diagnoza różnicowa (2016). Biuletyn Logopedyczny, (1-2), 30-31., Data dostępu: 19.02.2025r.
Kopiuj link
