Zaburzenia lękowe to jedno z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych, które mają istotny wpływ na codzienne funkcjonowanie osób nimi dotkniętych. Charakteryzują się nadmiernym uczuciem lęku, napięciem oraz występowaniem objawów somatycznych, takich jak kołatanie serca, zawroty czy bóle głowy. W artykule przybliżymy, czym są zaburzenia lękowe, jakie są ich przyczyny i objawy, a także jak Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (TSR) wspiera walkę z nimi.
Zaburzenie lękowe - co to jest?
Zaburzenie lękowe to stan, w którym uczucie lęku i napięcia utrzymuje się przez dłuższy czas, często bez realnego zagrożenia. Osoby cierpiące na to zaburzenie doświadczają objawów lęku, które mogą obejmować zarówno reakcje emocjonalne, jak i dolegliwości somatyczne, takie jak napięcie mięśniowe, zawroty głowy czy bóle brzucha. Zaburzenia lękowe występują w różnych formach, takich jak zespół lęku uogólnionego, napady paniki, fobia społeczna czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD).
Jakie są przyczyny zaburzeń lękowych?
Przyczyny lęku mogą być złożone i obejmują zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe. Czynniki genetyczne oraz zaburzenia równowagi substancji przekaźnikowej układu nerwowego, takich jak serotonina, zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych. Stresujące wydarzenia życiowe, na przykład śmierć bliskiej osoby, rozwód czy problemy finansowe, często wywołują stany lękowe. Zaburzenia lękowe są również często powiązane z innymi problemami natury psychicznej, takimi jak depresja, anoreksja, bulimia czy OCD.
Rodzaje zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe występują w różnych formach, które mogą znacząco różnić się objawami i wpływem na codzienne funkcjonowanie. Do najczęściej diagnozowanych rodzajów należą:
-
Zespół lęku uogólnionego – charakteryzuje się stałym uczuciem niepokoju i napięcia, które nie są związane z konkretnymi sytuacjami.
-
Napady paniki – nagłe, intensywne epizody silnego lęku, którym towarzyszą objawy somatyczne, takie jak kołatanie serca, zawroty głowy czy duszność.
-
Fobia społeczna – lęk przed sytuacjami społecznymi, często prowadzący do unikania kontaktów interpersonalnych.
-
Fobie specyficzne – intensywny lęk przed konkretnymi obiektami lub sytuacjami, takimi jak wysokości, pająki czy zamknięte lub ciasne przestrzenie.
-
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – objawiają się natrętnymi myślami (obsesjami) i koniecznością wykonywania powtarzalnych czynności (kompulsji).
-
Zespół stresu pourazowego – występuje po doświadczeniu traumatycznego wydarzenia i objawia się m.in. retrospekcjami oraz unikaniem sytuacji przypominających traumę.
Każdy rodzaj zaburzeń wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego dostosowanego do potrzeb pacjenta.
Najczęstsze objawy zaburzeń lękowych
Objawy zaburzeń lękowych mogą różnić się w zależności od ich rodzaju, jednak do najczęstszych należą:
-
Stałe uczucie zdenerwowania i niepokoju.
-
Objawy somatyczne, takie jak kołatanie serca, drżenie ciała czy bóle mięśniowe.
-
Zaburzenia snu, w tym trudności z zasypianiem i częste wybudzanie się.
-
Trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji.
-
Unikanie sytuacji społecznych lub innych wywołujących lęk. Napady lęku, znane również jako ataki paniki, objawiają się nagłym, silnym uczuciem strachu oraz uczuciem ucisku w klatce piersiowej, co dodatkowo pogłębia stres i utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Czym jest Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (TSR)? Główne założenia
Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (TSR) to podejście terapeutyczne, które koncentruje się na budowaniu przyszłości i osiąganiu konkretnych celów zamiast analizowania przyczyn problemów. Ponadto opiera się na założeniu, że pacjent posiada zasoby i umiejętności, które mogą być wykorzystane do radzenia sobie z trudnościami. W leczeniu zaburzeń lękowych TSR pomaga zidentyfikować wyzwania, jakie napotyka pacjent, i znaleźć skuteczne sposoby na radzenie sobie z lękiem.
Jak wygląda praca z lękiem w TSR? Kluczowe elementy podejścia
Praca z lękiem w TSR rozpoczyna się od dokładnej identyfikacji trudności i celów pacjenta. Terapeuta wspiera pacjenta w rozwijaniu strategii, które pomagają radzić sobie z lękiem w codziennych sytuacjach. Kluczowe elementy TSR to:
-
Techniki redukcji napięcia – ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne, które pomagają łagodzić objawy somatyczne, takie jak napięcie mięśniowe czy nadmierne pocenie się.
-
Budowanie pozytywnych zmian – terapia zachęca do podejmowania drobnych, ale istotnych kroków w kierunku zmiany.
-
Odkrywanie zasobów – TSR pomaga pacjentom dostrzec swoje mocne strony i umiejętności, które mogą być wykorzystane w procesie leczenia. Dzięki tej terapii pacjenci uczą się, jak radzić sobie z wywołującymi lęk sytuacjami i budować trwałe mechanizmy obronne.
Połączenie farmakoterapii i TSR – kiedy warto wprowadzić leki?
Leczenie farmakologiczne zaburzeń lękowych jest szczególnie przydatne, gdy lęk ma charakter przewlekły lub znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Leki przeciwlękowe oraz antydepresyjne pomagają regulować działanie układu nerwowego, co wspiera proces terapeutyczny. Połączenie farmakoterapii i TSR jest szczególnie skuteczne w leczeniu zespołu lęku uogólnionego, napadów paniki oraz innych zaburzeń lękowych, które mają charakter przewlekły. Równoległe zastosowanie tych metod pozwala na kompleksowe podejście do leczenia i pomaga pacjentom szybciej odzyskać spokój psychiczny.
Zaburzenia lękowe to wyzwanie, które można skutecznie pokonać dzięki odpowiedniemu leczeniu. Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach oferuje pacjentom praktyczne narzędzia wspierające radzenie sobie z objawami lęku, a połączenie TSR z leczeniem farmakologicznym pozwala osiągnąć trwałe efekty. Jeśli doświadczasz objawów lęku, warto rozważyć konsultację z terapeutą, który pomoże dobrać najlepsze metody wsparcia.
Źródła:
A. Kacprzyk-Straszak, A. Pawlak, & K. Kucharczyk, Zaburzenia lękowe–rzeczywistość obok nas (2016). Cader S., Ciupka S. Beskidzkie Dziedzictwo V. Wydawnictwo Scriptum, 95-114. Data dostępu: 27.01.2025r.
A. Citkowska-Kisielewska, K. Rutkowski, J. Sobański, E. Dembińska, & M. Mielimąka, Objawy lękowe w zaburzeniu obsesyjno-kompulsyjnym i w zaburzeniu lękowym uogólnionym (2019). Data dostępu: 27.01.2025r.
A. Potoczek, Zespół lęku napadowego a trauma choroby i śmierci (2003). Data dostępu: 27.01.2025r.
Kopiuj link
