Anhedonia - co to jest i jakie są jej objawy?

Anhedonia — definicja

Anhedonia to termin używany w psychologii i psychiatrii, który oznacza niemożność odczuwania przyjemności. U osób dotkniętych tym zaburzeniem dochodzi do zaburzeń w zakresie odczuwania emocji pozytywnych, co często skutkuje spadkiem motywacji i izolacją społeczną.

Anhedonia jest jednym z głównych objawów różnych zaburzeń psychicznych, w tym depresji, ale może również występować w przebiegu schizofrenii, zaburzeń lękowych czy uzależnień. Wyróżnia się anhedonię pierwotną, będącą objawem samym w sobie, oraz wtórną, związaną z innymi zaburzeniami psychicznymi lub neurologicznymi.

Przyczyny utraty odczuwania przyjemności

Przyczyny anhedonii są złożone i wieloczynnikowe. Dużą rolę odgrywają zaburzenia w zakresie neuroprzekaźnictwa dopaminy, która odpowiada za odczuwanie przyjemności i motywację. Długotrwały stres, zaburzenia snu, przewlekłe choroby somatyczne, a także używanie substancji psychoaktywnych mogą znacząco wpływać na rozwój tego problemu. W przypadku anhedonii pierwotnej przypuszcza się także istnienie podłoża genetycznego. Objaw ten może pojawić się również po ustąpieniu ostrych objawów depresji, jako utrzymujący się problem z odczuwaniem radości życia.

Typowe objawy anhedonii

Objawy braku odczuwania przyjemności mogą być trudne do uchwycenia, ponieważ często są mylone z typowym smutkiem czy zmęczeniem. Do najczęstszych objawów anhedonii należą: brak radości z codziennych aktywności, trudności w doświadczaniu przyjemności, spadek zainteresowania relacjami społecznymi, a także brak satysfakcji z osiągnięć zawodowych czy osobistych.

Osoby dotknięte anhedonią mogą unikać kontaktów społecznych, wykazywać brak energii oraz ograniczyć udział w czynnościach, które wcześniej sprawiały im przyjemność. W skrajnych przypadkach może dojść do pogłębienia objawów depresyjnych, obniżenia nastroju i poczucia bezsensu życia.

Anhedonia w związku – jaki ma wpływ na relację?

Anhedonia może mieć poważne konsekwencje dla życia rodzinnego i relacji partnerskich. Brak zdolności do cieszenia się bliskością, wspólnym spędzaniem czasu czy intymnością sprawia, że partnerzy mogą czuć się odrzuceni lub niezrozumiani.

Osoby doświadczające anhedonii często wycofują się z relacji, co prowadzi do pogłębiającej się izolacji i dystansu emocjonalnego. W takich sytuacjach szczególnie ważna jest empatia oraz wsparcie emocjonalne drugiej osoby. Warto pamiętać, że problem ten nie wynika z braku uczuć, ale z niemożności ich doświadczania, co może wymagać odpowiedniego leczenia i terapii.

Diagnostyka anhedonii – na czym polega?

Diagnozowanie anhedonii opiera się głównie na szczegółowym wywiadzie psychiatrycznym i psychologicznym. Specjalista ocenia obecność i nasilenie objawów na podstawie rozmowy z pacjentem oraz obserwacji jego zachowania.

Jednym z narzędzi wspierających diagnozę jest skala odczuwania przyjemności SHAPS (Snaith-Hamilton Pleasure Scale), która umożliwia ocenę nasilenia anhedonii i śledzenie postępów w terapii. Ważne jest także uwzględnienie innych czynników – takich jak aktualny stan zdrowia psychicznego i fizycznego, stosowanie leków przeciwdepresyjnych, używanie substancji psychoaktywnych oraz ogólny stan zdrowia pacjenta. Diagnoza powinna być postawiona przez psychologa lub psychiatrę.

Jak wygląda leczenie anhedonii?

Leczenie anhedonii zależy od jej przyczyny i nasilenia objawów. Najczęściej stosuje się farmakoterapię z wykorzystaniem leków przeciwdepresyjnych, w tym inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, które pomagają w regulacji nastroju i poprawie funkcjonowania układu nagrody w mózgu. Równie istotne jest wdrożenie terapii psychologicznej – szczególnie terapii poznawczo-behawioralnej, która pomaga pacjentowi rozpoznać i zmienić negatywne wzorce myślowe oraz pracować nad odbudową zdolności do odczuwania pozytywnych emocji.

Pomocne mogą być również techniki relaksacyjne, regularna aktywność fizyczna oraz prowadzenie dziennika wdzięczności. W przypadku anhedonii przewlekłej lub opornej na leczenie konieczne jest zastosowanie złożonych metod terapeutycznych dostosowanych indywidualnie do pacjenta.

Źródła:

J. Szczypiński, M. Gola, Anhedonia. Co o niej wiemy i jak ją badać? (2017), Psychiatria, 14(2), 65–74., Data dostępu: 27.10.2025r.

M. Siwek, Anhedonia w zaburzeniach depresyjnych (2017)., Data dostępu: 27.10.2025r.

Y. A. Su, T. Si, Progress and challenges in research of the mechanisms of anhedonia in major depressive disorder (2022), General Psychiatry, 35(1), e100724., Data dostępu: 27.10.2025r.