Przyczyny uzależnienia od pracy
Przyczyny pracoholizmu są złożone i mogą wynikać z wielu czynników. W literaturze wskazuje się na uwarunkowania biologiczne, takie jak predyspozycje do nadmiernego zaangażowania i niską samoocenę, które mogą wpływać na rozwój pracoholizmu. Dodatkowo, środowisko rodzinne, wymagania społeczne oraz presja osiągnięcia wyższego statusu społeczno-ekonomicznego mogą sprzyjać powstawaniu tego uzależnienia behawioralnego.
Warto zaznaczyć, że pracoholizm często jest skutkiem wewnętrznego przymusu, który wiąże się z mechanizmem uzależnienia. Pracoholik odczuwa potrzebę ciągłego wykonywania obowiązków zawodowych, często kosztem relacji rodzinnych, zdrowia psychicznego i czasu wolnego.
Pomimo stale rosnącej skali tego problemu, nie został on ujęty w Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10.
Objawy pracoholizmu - co powinno zaniepokoić?
Objawy pracoholizmu mogą być trudne do zauważenia na początkowym etapie, jednak istnieje kilka sygnałów ostrzegawczych, które powinny wzbudzić niepokój. Do najczęstszych należą:
-
przymus pracy i ciągłe myślenie o sprawach zawodowych,
-
nienormowany czas pracy i zaniedbywanie innych sfer życia,
-
brak umiejętności delegowania zadań,
-
objawy uzależnienia, takie jak rozdrażnienie, zaburzenia koncentracji czy objawy somatyczne po zaprzestaniu pracy,
-
nadmierne zaangażowanie w wykonywanie obowiązków zawodowych,
-
zaniedbywanie rodziny i relacji z innymi ludźmi,
-
występowanie objawów somatycznych, takich jak wyczerpanie fizyczne, zaburzenia snu czy problemy zdrowotne.
Osoba uzależniona od pracy często odczuwa przymus pracy, nie potrafi zaprzestać wykonywania obowiązków zawodowych, nawet jeśli prowadzi to do utraty kontroli nad własnym zachowaniem.
Skutki długotrwałego pracoholizmu
Pracoholizm wiąże się z wieloma negatywnymi konsekwencjami. Długotrwała nadmierna aktywność zawodowa prowadzi do pogorszenia zdrowia psychicznego i fizycznego, a także do zaburzenia równowagi między pracą a innymi sferami życia.
Wśród skutków pracoholizmu wymienia się:
-
wyczerpanie fizyczne,
-
zaburzenia snu i koncentracji,
-
wyższe ryzyko depresji i zaburzeń lękowych,
-
osłabienie więzi społecznych,
-
pogorszenie relacji rodzinnych,
-
zmniejszenie satysfakcji z życia prywatnego,
-
wzrost ryzyka utraty pracy w wyniku wypalenia zawodowego.
Pracoholizm niesie również negatywne konsekwencje dla organizacji – spadek efektywności pracowników, obniżenie jakości wykonywanej pracy oraz zwiększenie liczby błędów.
Pracoholizm a relacje rodzinne
Uzależnienie od pracy ma bezpośredni wpływ na życie rodzinne i relacje z bliskimi. Pracoholik zaniedbuje obowiązki wobec rodziny, rzadko uczestniczy w życiu rodzinnym i unika szczerych rozmów. Często pojawia się pogorszenie relacji, brak zrozumienia, a nawet konflikty.
Środowisko rodzinne cierpi z powodu nadmiernego zaangażowania pracoholika w wykonywanie obowiązków zawodowych. Zaniedbywanie rodziny, nieobecność psychiczna, brak czasu wolnego i wspólnych aktywności prowadzą do osłabienia więzi i pogłębiania poczucia izolacji wśród członków rodziny.
Test na pracoholizm - sprawdź siebie!
Jeśli podejrzewasz u siebie uzależnienie od pracy, warto wykonać prosty test, który może być pierwszym krokiem do rozpoznania problemu. Odpowiedz szczerze na poniższe pytania:
-
Czy odczuwasz ciągłe myślenie o pracy, nawet poza godzinami pracy?
-
Czy masz trudność z zaprzestaniem pracy, mimo zmęczenia lub pogorszenia zdrowia?
-
Czy odczuwasz wyrzuty sumienia, gdy nie zajmujesz się obowiązkami zawodowymi?
-
Czy Twoje relacje rodzinne lub z innymi ludźmi pogorszyły się z powodu pracy?
-
Czy zaniedbujesz inne obszary życia na rzecz pracy?
Jeśli na większość pytań odpowiedziałeś twierdząco, istnieje ryzyko, że pracoholizm dotyka także Ciebie.
Jak wygląda leczenie pracoholizmu?
Leczenie pracoholizmu jest procesem złożonym, wymagającym indywidualnego podejścia i zaangażowania specjalistów. Kluczowe jest uświadomienie sobie problemu oraz skorzystanie ze wsparcia psychoterapeuty.
W leczeniu pracoholizmu najczęściej stosowana jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która pomaga zmieniać irracjonalne przekonania związane z pracą, uczy nowych strategii radzenia sobie oraz poprawia umiejętności organizowania życia prywatnego i zawodowego.
Często niezbędne jest również włączenie rodziny w proces terapeutyczny, aby odbudować relacje rodzinne i poprawić komunikację. W niektórych przypadkach zalecane jest uczestnictwo w grupach wsparcia lub terapiach grupowych.
W leczeniu uzależnienia od pracy ważne jest także zadbanie o zdrowie fizyczne – odpowiednia ilość snu, aktywność fizyczna i ograniczenie stresu wspierają proces wychodzenia z uzależnienia.
Jeśli nie radzisz sobie samodzielnie, warto skorzystać z pomocy specjalistów, takich jak psychoterapeuta, lekarz medycyny pracy lub coach, którzy pomogą odzyskać kontrolę nad własnym zachowaniem i przywrócić równowagę między pracą a życiem prywatnym.
Źródła:
D. Malinowska, S. Staszczyk, A. Tokarz, Pracoholizm – wskazania dotyczące diagnozy oraz przegląd działań interwencyjnych (2015). Medycyna Pracy. Workers’ Health and Safety, 66(1), 71-83., Data dostępu: 25.06.2025r.
M. Ostrowska, A. Michcik, Pracoholizm – przyczyny, konsekwencje, przeciwdziałanie (2014). Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka, 10-13., Data dostępu: 25.06.2025r.
K. Wojdyło, Pracoholizm – poznawczo-behawioralny model psychoterapii (2013). Nauka., Data dostępu: 25.06.2025r.
Kopiuj link
